Hiện nay, Nga được biết đến là nước có công nghệ điện hạt nhân hiện đại hàng đầu thế giới. Thực tế, nhiều nước đã tìm đến Nga để được hỗ trợ xây nhà máy điện hạt nhân. Tuy nhiên, Nga đã từng từ chối nhiều dự án hợp tác xây dựng nhà máy điện hạt nhân trên thế giới.
Vào những năm 1970 và đầu những năm 1980, Nga đã hợp tác xây dựng các nhà máy điện hạt nhân tại Bulgaria, Phần Lan, Tiệp Khắc, Hungary và nhiều quốc gia châu Âu khác. Nhưng nhiều dự án trong số này đã bị đình chỉ hoặc đóng cửa vào đầu những năm 1990.
Đến nay, Nga không còn tham gia nghiên cứu phát triển điện hạt nhân cho nhiều nước châu Âu. Trong khi đó, Nga lại sẵn sàng hỗ trợ, chuyển giao công nghệ nhà máy điện hạt nhân cho một số nước trên thế giới, bao gồm có cả Trung Quốc.
Hiện tại, hoạt động năng lượng hạt nhân quốc tế được thực hiện bởi các công ty và tổ chức của Rosatom. Rosatom đứng đầu thế giới về số lượng dự án nhà máy điện hạt nhân ở nước ngoài, với 33 đơn vị năng lượng.
Ngoài việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân, Nga còn xuất khẩu nhiên liệu hạt nhân – hiện đang nắm giữ 16% thị trường toàn cầu, cung cấp dịch vụ làm giàu urani tự nhiên, thăm dò địa chất và khai thác urani ở nước ngoài, đồng thời thành lập các trung tâm nghiên cứu hạt nhân ở nhiều quốc gia khác nhau.
Năm 2023, Nga đã giao khoảng 1.700 tấn thiết bị hạt nhân tối tân cho Trung Quốc, bao gồm vỏ lò phản ứng và 4 máy phát điện hơi nước cho nhà máy điện hạt nhân Tianwan. 4 tổ máy điện hạt nhân này có trị giá khoảng 3,3 tỷ USD.
Nhà máy điện hạt nhân Tianwan, tỉnh Giang Tô, hiện là một trong những cơ sở lớn nhất thế giới với 6 tổ máy đang hoạt động, bao gồm 4 lò phản ứng VVER-1000 và 2 lò VVER-1200 chuẩn bị đi vào hoạt động, nâng sản lượng lên mức vượt trội.
Ngày 3/8/2023, lò phản ứng VVER-1200 cùng 4 máy tạo hơi nước đã cập bến tại công trường tổ máy số 7 của nhà máy, sau hành trình 2 tháng từ St. Petersburg. Các thiết bị này do Atommash, công ty con của Rosatom (Nga), sản xuất. Lò phản ứng dài 13 mét, rộng 4,5 mét, nặng 320 tấn, kết hợp với các máy phát điện hơi nước, chuyển hóa năng lượng nhiệt thành điện thông qua tuabin hơi.
Hợp đồng cung cấp 4 lò phản ứng VVER-1200 được Nga ký kết vào năm 2019 để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng trong ngành công nghiệp nguyên tử của Trung Quốc. Năm 2023, Nga cũng đã hoàn thiện và gửi thiết bị cho tổ máy số 3 tại nhà máy điện hạt nhân Xudabao, tỉnh Liêu Ninh. Đáng chú ý, việc lắp đặt mái vòm bảo vệ nặng 740 tấn tại tổ máy này đã được thực hiện chỉ trong một giai đoạn, tiết kiệm 6 tháng so với quy trình thông thường.
Theo World Nuclear News, trong dự án hợp tác giữa Nga và Trung Quốc tại các nhà máy điện hạt nhân Tianwan và Xudabao, công nghệ kỹ thuật số Nga đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực như thiết kế, vận hành và giám sát các lò phản ứng VVER-1200. Nga cam kết chuyển giao công nghệ và cung cấp các dịch vụ kỹ thuật liên quan để hỗ trợ xây dựng và quản lý vận hành các tổ máy mới.
Một số khía cạnh chính bao gồm, công nghệ quản lý và kiểm soát kỹ thuật số được tích hợp trong các lò phản ứng VVER-1200, hệ thống này đảm bảo an toàn, hiệu quả và chính xác trong vận hành, sử dụng dữ liệu để tối ưu hóa hoạt động của nhà máy.
Về thiết kế và mô phỏng bằng phần mềm tiên tiến, Nga cung cấp các giải pháp thiết kế kỹ thuật số, giúp tối ưu hóa quá trình xây dựng và vận hành các nhà máy hạt nhân, giảm thời gian và chi phí. Hệ thống theo dõi và giám sát thời gian thực, công nghệ này cho phép phát hiện và xử lý nhanh chóng các vấn đề trong hoạt động của lò phản ứng, đồng thời đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn quốc tế.
